Για άλλη μια φορά μας εξέπληξε ευχάριστα η γνωστή ξεναγός και συγγραφέας Αθηνά Κυριακάκη - Σφακάκη. Αυτή τη φορά με το βιβλίο της για τις Παναγίες του Αγίου Τίτου.

Το βιβλίο παραθέτει πολύτιμες πληροφορίες για τις 10 μοναδικές εικόνες της Υπεραγίας Θεοτόκου, που φυλάσσονται στον Ιερό Ναό, αλλά και για την εποχή κατά την οποία εικονογραφήθηκαν.

Το βιβλίο μπορούμε να προμηθευτούμε από τον Ιερό Ναό του Αγίου Τίτου και μόνο. Τα έσοδα θα διατεθούν για την κάλυψη της δαπάνης επιδιόρθωσης της λίθινης διάτρητης διακόσμησης της άνω κατάληξης των τοίχων του Ναού. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγγραφή του βιβλίου έγινε με προσφορά της κ. Σφακάκη και από τη διάθεση αυτού δεν έχει ουδένα οικονομικό όφελος.

Με λόγο εύληπτο και μεστό η συγγραφέας παρουσιάζει στοιχεία των παραστάσεων των εικόνων που θα ήταν άγνωστα στο ευρύ κοινό, πριν τη συγγραφή του βιβλίου.

Όπως αναφέρει η κ. Σφακάκη στο βιβλίο της από τις 10 εικόνες της Παναγίας που υπάρχουν στο Ναό του Αγίου Τίτου στο Ηράκλειο:

"Αρχαιότερη είναι η εικόνα της Γαλακτοτροφούσας (1854) (κάτω).

Μετά από επτά χρόνια (1861) ιστορήθηκε η Στεφόμενη Βρεφοκρατούσα (κάτω).

Οι εικόνες "Παρήλθεν η σκιά του νόμου" (1877) (κάτω)

και "Χαίρε" (1864) (κάτω)

αγιογραφήθηκαν, όπως και οι προηγούμενες κατά την ύστερη Τουρκοκρατία, όταν ακόμη ο ναός του Αγίου Τίτου δεν είχε καθιερωθεί και στην θέση του λειτουργούσε το Βεζίρ Τζαμί.

Η Πορταΐτισσα (κάτω) που ιστορήθηκε το 1906 κατά την περίοδο της αυτονομίας της Κρήτης και προ της Ενώσεως με την Ελλάδα.

Η Μυρτιδιώτισσα (κάτω) ιστορήθηκε το 1926, ένα χρόνο μετά την αποκατάσταση του οικοδομήματος του Αγίου Τίτου από την Εκκλησία της Κρήτης και την καθιέρωση του Ναού.

Οι εικόνες Μυρτιδιώτισσα και Οδηγήτρια (κάτω),

αμφότερες έργα του Ευαγγέλου Μαρκογιαννάκη, είναι νεότερες, χρονολογούμενες αντιστοίχως το 1926 και το 1961. Διαφορά 35 χρόνων, αποκαλυπτική διαφοροποίησης της καλλιτεχνικής εκφράσεως του ζωγράφου.

Στην εικόνα "Η Οδηγήτρια" (πάνω), έργο Δημ. Σαριδάκη, δεν υπάρχει χρονολογία ιστορήσεως, παραπλεύρως της υπογραφής του Αγιογράφου ως είθισται. Αναγράφεται όμως ο χρόνος αφιερώσεως (Δέησις Ευαγγελίας Γεωρ. Καστρινάκη 1965)".

Επίσης, στο Ναό φυλάσσονται άλλες δύο σημαντικές εικόνες, της Κυράς Μεσοπαντίτισσας (πάνω) και η Μήτηρ Θεού (κάτω).

Στην Μεσοπαντίτισσα δεν μπορεί να διαβαστεί η χρονολογία αγιογράφησης, ενώ στην "Μήτηρ Θεού" δεν υπάρχει επιγραφή ταυτότητας (χρόνος ιστόρησης, όνομα ζωγράφου, αφιέρωση). Ίσως η σχετική γραφή να υπάρχει επί του ξύλινου σώματος της εικόνας και έχει επικαλυφθεί από το μέταλλο...

Στον πρόλογο του βιβλίου ο πρωτοπρεσβύτερος π. Εμμανουήλ Ασκιανάκης αναφέρει μεταξύ άλλων: "Είναι ευλογία μεγάλη στον ιστορικό μας ναό, τον ναό του χρυσού Θεμελίου της Εκκλησίας της Κρήτης, του Αγίου Τίτου, να έχομε δέκα μοναδικές εικόνες της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Κλίμακας του Ουρανού και Γης, της παντοτινής μας Μεσίτριας.

Αυτές τις εικόνες της Παναχράντου Υπεραγίας Θεοτόκου θελήσαμε να αναδείξομε προς δόξαν Θεού, διά του πονήματος αυτού, το οποίο η κ. Αθηνά Νικ. Κυριακάκη-Σφακάκη, ξεναγός, συνταξιούχος τραπεζικός και συγγραφέας, με πολλή χαρά ανέλαβε να συγγράψει, χωρίς κανένα οικονομικό όφελος, αλλά μεγάλο όφελος πνευματικό εκ της Θεομήτορος και του Αγίου Τίτου".

www.voltarakia.gr

Φωτογραφίες: Στέφανος Ραπάνης