Στις 30 Νοεμβρίου είναι του Αγίου Αντρέα, του Αγ' Αντριά, του "Τρυποτηγανίτη" ή του «Τρυποτηγανά». Το έθιμο προστάζει τις νοικοκυρές να τηγανίσουν λουκουμάδες και τηγανίτες, αλλιώς η τιμωρία τους θα είναι φοβερή:

Ο Άγιος θα τους τρυπήσει τα τηγάνια! Και μπορεί τις εποχές της αφθονίας μια τέτοια τιμωρία να μη συνιστά σοβαρή απειλή (γεμάτα τηγάνια είναι τα μαγαζιά), όμως ας μην ξεχνάμε πως όταν καθιερώθηκε το έθιμο, τα μαγειρικά σκεύη αποτελούσαν... περιουσιακά στοιχεία!

Περιουσιακά στοιχεία, τότε, βέβαια, αποτελούσαν και τρόφιμα, όπως το σιτάρι με το οποίο γινόταν το αλεύρι και ακολούθως το ψωμί. Το ζυμάρι των λουκουμάδων του Αγίου Αντρέα εθεωρείτο ιερό, γι’ αυτό και οι άνθρωποι συνήθιζαν να βουτούν το δάχτυλό τους στο χυλό και να σχηματίζουν με αυτό ένα σταυρό στο αμπάρι με το σιτάρι της χρονιάς. Πίστευαν πως έτσι, το αμπάρι του σπιτιού θα έμενε πάντοτε γεμάτο.

Με το πρώτο λάδι της χρονιάς!

Ακόμα ένα παράπλευρο έθιμο είναι ότι οι τηγανίτες του Αγίου Ανδρέα έπρεπε να τηγανιστούν με φρέσκο λάδι, το πρώτο της χρονιάς, ώστε να είναι καλοφάγωτο! Οι νοικοκυρές έριχναν το λάδι στο τηγάνι σταυρωτά λέγοντας: "Και του χρόνου, καλοκατάλυτο".

Το έθιμο γίνεται ακόμα πιο συγκινητικό στη ελαιοπαραγωγό περιοχή της Μεσαράς, όπου το πρώτο λάδι της χρονιάς, εκτός από το να χρησιμοποιηθεί για να παρασκευαστούν οι τηγανίτες, έπρεπε να ανάψει τα καντήλια μιας εκκλησιάς. Το πρώτο λάδι της χρονιάς δεν πήγαινε στο σπίτι, αν δεν σταματούσε εκείνος που το μετέφερε στην εκκλησία να ανάψει με αυτό καντήλια...

Ταυτόχρονα, το έθιμο των τηγανήτων του Αγίου Ανδρέα του Τρυποτηγανά, απαιτούσε «μοίρασμα» των αγαθών που είχε στείλει η θεία ευλογία. Οι νοικοκυρές που παρασκεύαζαν τηγανίτες φρόντιζαν να προσφέρουν "σκουτελικό". Δηλαδή ένα πιάτο τηγανίτες σε γειτονικά σπίτια, ιδίως αν εγνώριζαν πως το συγκεκριμένο σπιτικό δεν είχε παραγωγή λαδιού...

Τρυπά τηγάνια και "αντρειεύει" το κρύο...

Εκτός από "Τρυποτηγανάς", ο Άγιος Ανδρέας είναι ο προάγγελος του χειμώνα που ακολουθεί, καθώς "αντρειεύει", δυναμώνει δηλαδή το κρύο. Και δεν αντρειεύει μονάχα το κρύο, αλλά και τα σπαρτά κι όλα τα ζωντανά. Για αυτό κι οι αγρότες συνήθιζαν και τούτη τη μέρα να ετοιμάζουν «πολυσπόρια» για να τα διαβάσει ο παπάς και «να πάει καλά η χρονιά με πλούσια μπερεκέτια».

Αλλού πάλι, από την παραμονή της εορτής του και για τρεις συνεχόμενες βραδιές, οι νοικοκυρές έριχναν στα κεραμίδια του σπιτιού βρασμένο στάρι και καλαμπόκι, λέγοντας «Αντρά, Αντρά ν'αντρώσ'ν τα στάρια και τα καλαμπόκια μας».

www.voltarakia.gr

Φωτογραφίες: Στέφανος Ραπάνης - All rights reserved

Σημείωση: Αν σας αρέσουν τα έθιμα της Κρήτης, οι τέχνες, η παράδοση, η φύση, ο πολιτισμός κάντε like στη σελίδα μας στο facebook ή βάλτε μας στα αγαπημένα σας μπαίνοντας καθημερινά εδώ!

Σημείωση 2: Αν θέλετε να διαβάσετε για άλλα δύο ωραία έθιμα επί τόπου εδώ: Το έθιμο του ανοίγματος της τσιλαδιάς και το έθιμο της πέτρας της μαλλιαρής.