Η τσιλαδιά είναι ένα παραδοσιακό χειμωνιάτικο έδεσμα, το οποίο στη γνήσια μορφή του συναντάμε όλο και πιο σπάνια στην Κρήτη. Λέγεται αλλιώς και πηχτή. Στο μυαλό μας έχει συνδεθεί με τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, ίσως επειδή για πολλές δεκαετίες δεν έλειπε από κανένα μας γιορτινό τραπέζι.

Φανταστείτε, λοιπόν, την έκπληξή μας όταν μάθαμε από το λαογράφο μας Γιώργο Χουστουλάκη ότι κανονικά... τα Φώτα "ανοίγουμε" την τσιλαδιά!

Όπως αναφέρεται σε καταγραφή του κ. Χουστουλάκη: "Την ημέρα των Φώτων οι άνθρωποι που είχαν σφάξει χοίρο την παραμονή των Χριστουγέννων, είχαν ετοιμάσει και την παραδοσιακή τσιλαδιά (πηχτή) στα πήλινα μπολάκια. Όμως την ημέρα των Φώτων «άνοιγαν τη τσιλαδιά» που είχαν φτιάξει, δηλαδή ξεκίναγαν να την τρώνε! Η τσιλαδιά είναι ένα έδεσμα με το κρέας από το κεφάλι του χοίρου, τα πόδια και την ουρά, που είχαν βράσει και αλατοπιπερώσει, και ήταν ιδιαίτερα αγαπητό έδεσμα στη Κρήτη.

Τη τσιλαδιά την είχαν βάλει σε πήλινα μπολάκια που είχαν συμπληρώσει με ζωμό και χυμούς από πορτοκάλια λεμόνια και νεράντζια. Έπρεπε το πρώτο πήλινο μπολάκι λοιπόν, «να ανοιχτεί» σαν έθιμο την ημέρα των Φώτων! Το ζουμί για να πήξει ήθελε τουλάχιστον δέκα μέρες, ώστε να έχει γίνει πηχτός ζελές. Τα Φώτα είχε συμπληρωθεί το χρονικό διάστημα «για να δέσει καλά ο τζίλιος», και να είναι έτσι πιο νόστιμη! Δεν τρώγανε όμως τη τσιλαδιά σαν κύριο φαγητό, παρά σαν επιδόρπιο για να «σκεπάσουν το κρασί τους», να κεράσουν μια παρέα, ή στο τέλος του φαγητού για να ποιεί ένα κρασί η οικογένεια".

Γιατί "άνοιγαν" τα Φώτα την τσιλαδιά;

Όπως εξηγεί η κ. Ελένη Καψή: "Την τσιλαδιά την άνοιγαν ανήμερα των Φώτων, διότι όσο περισσότερο μένει, τόσο πιο νόστιμη είναι", ενώ όπως συμπληρώνει η Αλεξάνδρα Νταγκίνη: "Παλιά την ανοίγαμε τα Φώτα. Σήμερα μόλις πήξει την τρώμε"...

Οι άνθρωποι παλιά ήξεραν να περιμένουν και τους φαινόταν γι' αυτό πιο νόστιμα όλα. Το ίδιο ισχύει για το κρέας, το οποίο αποκτούσε άλλη γεύση μετά την πολυήμερη νηστεία...

Σήμερα βάζουν τα "ψαχνά" για ευκολία...

Αξίζει να σημειωθεί πως στις μέρες μας, που το κρέας υπάρχει σε αφθονία, όσοι φτιάχνουν ακόμα τσιλαδιά στην Κρήτη, συχνά χρησιμοποιούν και ψαχνά χοιρινού. Κάτι τέτοιο δε συνέβαινε παλιότερα οπότε και τα ψαχνά καπνίζονταν για να μπορούν να "αντέξουν" περισσότερο, ενώ για την πηχτή προόριζαν αποκλειστικά τα πόδια και το κεφάλι του χοίρου. Άντε και την ουρά!

Γι' αυτό και αναφέραμε στην αρχή του κειμένου μας πως τσιλαδιά στη γνήσια μορφή της συναντάμε όλο και πιο σπάνια στην Κρήτη...

www.voltarakia.gr

Φωτογραφία: Γιώργος Χουστουλάκης

Σημείωση: Αν σας αρέσουν οι αναρτήσεις που "μυρίζουν" Κρήτη, ελάτε στην παρέα μας. Αν δεν έχετε ήδη κάνει, κάντε like στη σελίδα μας στο facebook ή ακολουθήστε μας στο instagram κι εμείς θα σας ακολουθήσουμε πίσω.