Ένα δημιουργικό απόγευμα είχαμε την ευκαιρία να περάσουμε στις 11 Φεβρουαρίου 2017 στο φιλόξενο "Πλουμί" στις Αρχάνες, όπου η Δέσποινα Μαθιουδάκη και η Μαρία Δρούλου μας έμαθαν να μετατρέπουμε κάτι άχρηστο σε κάτι χρήσιμο. Μας έμαθαν πως να μετατρέπουμε τα φετσόλαδά μας σε σαπούνι, εισάγοντάς μας στον κόσμο της ανακύκλωσης των γιαγιάδων μας!

Όπως είπε η Δέσποινα Μαθιουδάκη ο κόσμος νοιώθει την ανάγκη σιγά - σιγά να γυρίσει στα παλιά: "Αφού απολαύσαμε το δυτικό τρόπο ζωής, το να είμαστε μοντέρνοι και το να δοκιμάζουμε νέα πιάτα από ξένες κουζίνες, τώρα σιγά - σιγά νοιώθουμε την ανάγκη να γυρίσουμε στα παλιά. Ολοένα και περισσότερος κόσμος αναπολεί τη ζωή σε πιο απλές εποχές του πρόσφατου παρελθόντος μας και ολοένα και περισσότεροι προσπαθούν να εισάγουν στη ζωή τους μυρωδιές και γεύσεις από αυτές τις απλές εποχές"...

Σ' εκείνες τις πιο απλές εποχές, λοιπόν, το λάδι ήταν ένα βασικό προϊόν για το μέσο νοικοκυριό. Με το λάδι προικίζονταν κοπέλες, με το λάδι γίνονταν εμπορικές συναλλαγές, από το λάδι προερχόταν το βασικό εισόδημα της αγροτικής οικογένειας, με το λάδι φτιαχνόταν τα καθαριστικά του κάθε σπιτιού.

Μια συνηθισμένη εποχική εργασία...

Γιατί, βέβαια, την εποχή που τα έτοιμα απορρυπαντικά δεν υπήρχαν και το εμπόριο ήταν περιορισμένο, κάθε οικογένεια για να πλυθεί και να κάνει τη λάτρα του σπιτιού της έπρεπε να φτιάξει σαπούνι. Η παραγωγή του σαπουνιού ήταν μια συνηθισμένη εποχική εργασία για τις νοικοκυρές.

Κάθε Νοέμβριο, πριν το λιομάζωμα, συνήθιζαν να καθαρίζουν τα βαρέλια τους ώστε αυτά να υποδεχτούν το νέο, φρέσκο λάδι της χρονιάς. Τα υπολείμματα του παλιού, τα φετσόλαδα, τα ανακύκλωναν μετατρέποντάς τα σε σαπούνι.

Το έκαναν αυτό οι νοικοκυρές εμπειρικά, χωρίς να ζυγίζουν με γραμμάρια, όπως εμείς σήμερα. Το αποτέλεσμα ήταν να υπάρχει "περίσσια". Να σουρώνει δηλαδή ένα παχύρρευστο υγρό από τα ξύλινα αυτοσχέδια καλούπια του σαπουνιού τους. Και επειδή στα παλιά νοικοκυριά τίποτα δεν πήγαινε χαμένο, αυτό το παχύρρευστο υγρό που περίσσευε, το μάζευαν οι νοικοκυρές και το χρησιμοποιούσαν για να καθαρίζουν σκληρές βρωμιές, όπως η σκουριά!

Η διαδικασία παρασκευής του σαπουνιού ήταν μια ομαδική εργασία που γινόταν με τρόπο, ο οποίος έφερνε τους ανθρώπους πιο κοντά. Μαζεύονταν οι νοικοκυρές, βεγγέριζαν και έφτιαχναν ανακατεύοντας για ώρες ολόκληρες το σαπούνι της χρονιάς τους...

Η συνταγή για το σαπούνι

Όσο η Δέσποινα Μαθιουδάκη μας ταξίδευε με τη γλαφυρή της αφήγηση σε εκείνες τις ωραίες, πιο απλές εποχές, η Μαρία Δρούλου προετοίμαζε τα υλικά της, ώστε να φτιάξει σαπούνι μαζί με τους συμμετέχοντες.

Οι ενδιαφερόμενοι ήταν ενημερωμένοι ώστε να έχουν μαζί τους τα ακόλουθα υλικά:

* 1.500 γραμμάρια ελαιόλαδο
* 495 γραμμάρια νερό
* 194 γραμμάρια καυστική σόδα (NaOH 194)
* Για χρωματισμό τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα υλικά: Κανέλα, κακάο, κουρκουμάς, σπιρουλίνα, πάπρικα γλυκιά.
* Προαιρετικά 10 ml αιθέριο έλαιο της αρεσκείας μας.

Υπό της οδηγίες της Μαρίας Δρούλου, ανακατέψαμε τη σόδα με το νερό (το οποίο, καλό είναι να είναι βρόχινο). Καθώς υπάρχουν ελαφρές αναθυμιάσεις προτιμούμε να κάνουμε τη διαδικασία σε ανοιχτό χώρο, αν υπάρχει η δυνατότητα. 

Ανακατεύουμε μέχρι να διαλυθεί η σόδα με ξύλινη κουτάλα. Περιμένουμε να κρυώσει το μείγμα καυστικής σόδας-νερού και προσθέτουμε λίγο - λίγο το μείγμα αυτό στο ελαιόλαδο, όταν και τα δύο θα έχουν έρθει στην ίδια θερμοκρασία. Ανακατεύουμε συνεχώς μέχρι να πήξει το μίγμα μας. Η επιθυμητή πήξη μπορεί να προέλθει ακόμα και μετά από 2 - 3 ώρες ανάλογα με την οξύτητα του ελαιολάδου. Όσο πιο πολλά τα οξέα, τόσο πιο γρήγορα πήζει...

Καθώς, στις μέρες μας ο χρόνος είναι πολύτιμος, για να βοηθήσουμε το μείγμα μας να πήξει πιο εύκολα, μέσα σε περίπου 10 λεπτά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ραβδομπλέντερ. Προς το τέλος της διαδικασίας χρησιμοποιούμε προαιρετικά υλικό χρωματισμού ή / και αιθέριο έλαιο.

Τοποθετούμε το μείγμα μας σε καλούπια, τα οποία μπορεί να είναι:

* Τα αυτοσχέδια ξύλινα των γιαγιάδων μας.
* Φορμάκια σιλικόνης.
* Τα καλουπάκια με τα οποία δίνουν σχήματα στην άμμο το καλοκαίρι τα παιδιά μας.
* Τα μικρά πλαστικά που χρησιμοποιούνται για τα ατομικά γλυκάκια στη ζαχαροπλαστική.
* Ταψάκια κανονικά που έχουμε στην κουζίνα μας.

Φυλάσσουμε το σαπούνι μας σε ένα μέρος χωρίς υγρασία. Μετά από 5-7 ημέρες ξεκαλουπώνουμε και κόβουμε σε κομμάτια. Το αφήνουμε τώρα κομμένο και ξεκαλουπωμένο για 3 μήνες, ώστε να ωριμάσει (πάλι σε μέρος χωρίς υγρασία) και το χειροποίητο σαπούνι μας είναι έτοιμο!

***** Σημείωση χρωματισμού: Εάν θέλουμε το σαπούνι μας να έχει κάποιο άλλο από το χαρακτηριστικό ανοιχτό μπεζ χρώμα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κανέλα, κακάο, κουρκουμά, σπιρουλίνα ή πάπρικα γλυκιά. Όπως θα κάναμε και για ένα δίχρωμο κέικ, αφαιρούμε μέρος του μείγματος και το ανακατεύουμε π.χ. με το κακάο.

***** Σημείωση ασφάλειας: Σκεύη που χρησιμοποιούμε για το σαπούνι (από φόρμες και ταψάκια, μέχρι σπάτουλες και ραβδομπλέντερ) τα κρατάμε αποκλειστικά για αυτή τη δουλειά, αποσύροντας τα από την κουζίνα μας. Επίσης, φοράμε γάντια για να προστατεύσουμε τα χέρια μας από την καυστική σόδα στην αρχή που είναι ακόμα ενεργή...

Ο μύθος περί ξηρότητας...

Ένας από τους λόγους που το σαπούνι σιγά - σιγά απαξιώθηκε και βγήκε από τις καθημερινές μας συνήθειες είναι η ευρέως διαδεδομένη άποψη σχετικά με το ότι προκαλεί ξηρότητα στο δέρμα. Όπως εξήγησε, η Δέσποινα Μαθιουδάκη αυτό ισχύει μόνο για το σαπούνι του εμπορίου. Η αιτία είναι πως διαχωρίζεται βιομηχανικά η γλυκερίνη που αυτό περιέχει. Την αφαιρούν και την πωλούν ξεχωριστά, για άλλες χρήσεις, πράγμα που φυσικά δε συμβαίνει με το αγνό χειροποίητο σαπούνι...

www.voltarakia.gr