Τα Γουρνιά, η αρχαία πόλη που συναντάμε, πηγαίνοντας από Ηράκλειο προς Ιεράπετρα και Σητεία, πριν την Παχιά Άμμο, ήταν πόλη... "βιομηχανική"! Οι αρχαιολόγοι έχουν προχωρήσει σ' αυτή την εκτίμηση, καθώς έχουν ανακαλύψει ένα πολύ μεγάλο αριθμό εργαστηρίων και καθόλου... πιθάρια για αποθήκευση τροφής στο μινωικό συγκρότημα των Γουρνιών!

Πρόκειται μόνο για μια από τις πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες που μοιράστηκαν μαζί μας οι αρχαιολόγοι L.Vance Watrous και Thomas Brogan, το βράδυ της 3ης Αυγούστου, σε ομιλία τους στο παλιό τελωνείο, στο λιμάνι της Παχιάς Άμμου. Οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι, βρίσκονται χρόνια στην Κρήτη, συμμετέχοντας σε ανασκαφές, με αποτέλεσμα να μπορούν να πραγματοποιήσουν τις ομιλίες στα Ελληνικά. Στόχος τους ήταν να γνωρίσουν οι κάτοικοι της περιοχής το θησαυρό που έχουν δίπλα τους και την αξία των ευρημάτων της περιοχής.

Αξίζει να σημειωθεί πως τα Γουρνιά σώζονται σε τόσο καλή κατάσταση, ώστε να έχουν ονομαστεί "Πομπηία της Κρήτης". Αποτελούν πρότυπο κωμόπολης μεταξύ των αρχαιολογικών χώρων όλης της Ελλάδας. Ο επισκέπτης μπορεί να δει τους δρόμους και τα σπίτια, που κάποτε ήταν διώροφα, αλλά τώρα σώζονται μόνο τα θεμέλια.

Μαζώξεις στην κεντρική αυλή...

Εκτιμάται πως ο πληθυσμός της ήταν 600 με 800 άτομα, όσο δηλαδή είναι σήμερα και ο πληθυσμός της Παχιάς Άμμου. Διαθέτει κεντρική αυλή και ανάκτορο. Εκεί στην κεντρική αυλή, οι αρχαιολόγοι βρήκαν πολλά - πολλά φλιτζάνια, γεγονός που τους οδηγεί στο συμπέρασμα πως οι κάτοικοι των Γουρνιών συγκεντρώνονταν που και που και έπιναν στην αυλή. Ανάλογη διαπίστωση δεν έχει γίνει σε άλλες αρχαίες πόλεις της Κρήτης, στην Κνωσό και στη Φαιστό. Κάτω από το ανάκτορο υπήρχε ένα μικρό ιερό, στο οποίο βρέθηκαν δύο ειδώλια: Ένα καΐκι και μια θεά που κρατά στα χέρια της ένα παιδί.

Πλήθος εργαστηρίων, απουσία πιθαριών

Αυτό που από την πρώτη στιγμή κέντρισε το ενδιαφέρον των Αρχαιολόγων στα Γουρνιά είναι το γεγονός πως τα περισσότερα σπίτια δεν διέθεταν τα μεγάλα πιθάρια που χρησιμοποιούσαν στον αρχαίο κόσμο οι αγροτικές οικογένειες για να αποθηκεύουν τροφή. Αντίθετα βρήκαν πολλά αντικείμενα από μπρούτζο, (όπλα και εργαλεία), από σίδερο, καλούπια, τροχούς, αγγεία και 11 κλιβάνους (!) για το ψήσιμο αγγείων.

Η ύπαρξη τόσων πολλών κλιβάνων είναι πράγμα σπάνιο και στοιχειοθετεί το συμπέρασμα της "βιομηχανικής" πόλης των Γουρνιών. Έχει καταγραφεί ως τώρα η ύπαρξη 64 εργαστηρίων στα Γουρνιά (πέτρας, αγγειοπλαστικής, σιδήρου κ.α.). Οι κάτοικοι των γειτονικών οικισμών που πήγαιναν στα Γουρνιά για να αγοράσουν εργαλεία, όπλα κ.λπ. πλήρωναν με τροφή, γι' αυτό και εκτιμάται πω οι κάτοικοι δε χρειάζονταν τα μεγάλα πιθάρια για την αποθήκευση φαγώσιμων.

Τείχος για την προστασία από τη θάλασσα!

Άλλη μια πρωτοτυπία της αρχαίας πόλης των Γουρνιών είναι πως μπροστά της είχε χτισμένο ένα μεγάλο τείχος για την προστασία της από τη θάλασσα. Εξίσου σπάνιο είναι και το γεγονός πως στο λιμάνι, υπάρχουν νεώρια κατασκευασμένα με άσπρη πέτρα, ώστε να είναι ορατά από μακριά. Για την προσάραξη των πλοίων υπήρχε ειδική υποθαλάσσια (!) υποδομή.

Εγγράμματος λαός με βασική καλλιέργεια το αμπέλι

Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν επίσης στα Γουρνιά 11 πεζούλες, όχι σαν τους σημερινούς τράφους, αλλά ψηλότερες, έτσι ώστε να προστατεύονται από το θαλασσινό αέρα τα αμπέλια, που ήταν η βασική καλλιέργεια των κατοίκων της περιοχής.

Μεγάλη ανακάλυψη έχει θεωρηθεί και το γεγονός πως ο λαός των Γουρνιών ήταν εγγράμματος! Συμπεραίνεται αυτό από το ότι πολλά από τα αγγεία που βρέθηκαν είχαν πάνω τους επιγραφές. Σπάνιο εύρημα είναι και ο πίνακας με τη μινωική γραφή, που δεν έχει ακόμα αποκρυπτογραφηθεί...

Δεν ήταν κοντοί!

Ο λαός των Γουρνιών εισήγαγε κασσίτερο από τη Συρία και μπρούτζο από την Κύπρο. Σε αντίθεση με τις φήμες που υπάρχουν για το μέγεθος των ανθρώπων στον αρχαίο κόσμο οι κάτοικοι των Γουρνιών δεν ήταν κοντοί! Όπως εξήγησαν οι αρχαιολόγοι τα οστά που ανακαλύπτονται στα Γουρνιά και σε άλλες αρχαίες πόλεις της Κρήτης αποδεικνύουν πως μπορεί οι αρχαίοι να ήταν λίγο πιο κοντοί από τους σημερινούς ανθρώπους, όμως, σίγουρα δεν ήταν... νάνοι!

Ήταν πραγματικά ένα ωραίο βολταράκι στο παρελθόν, μια ξενάγηση με διαφάνειες και λεπτομέρειες, που μας έκαναν να γνωρίσουμε καλύτερα, ένα από τους λιγότερο "δημοφιλείς", αλλά με ξεχωριστή σημασία αρχαιολογικούς χώρους της Κρήτης. Ωραία πρωτοβουλία και μακάρι να υπάρξουν αντίστοιχες για όλες τις ανασκαφές που διενεργούνται στην Κρήτη.

www.voltarakia.gr

Φωτογραφίες: Στέφανος Ραπάνης - Image Photo Services