Στη β' λυκείου σχεδόν κάθε εβδομάδα "δουλεύαμε" πάνω σε ένα ποίημα. Το διαβάζαμε, το αναλύαμε, προσπαθούσαμε να καταλάβουμε τι θέλει να πει ο ποιητής...

Από όλη αυτή την ποίηση ενός ολόκληρου διδακτικού έτους, θυμόμαστε πως τρία ποιήματα μας είχαν "αγγίξει" πραγματικά... Χωρίς σειρά προτεραιότητας αυτά ήταν: "Ιθάκη" του Κωνσταντίνου Καβάφη, "Περιμένοντας τους βαρβάρους" του ίδιου και οι "Μοιραίοι" του Κώστα Βάρναλη.

Κάθε φορά που φέρνουμε στο νου μας το τελευταίο νοιώθω δέος για το πόσο επίκαιροι είναι μέχρι και σήμερα στίχοι που γράφτηκαν, πριν από ένα αιώνα!

Mες την υπόγεια την ταβέρνα,
μες σε καπνούς και σε βρισές
(απάνω στρίγγλιζε η λατέρνα)
όλ’ η παρέα πίναμ’ εψές•
εψές, σαν όλα τα βραδάκια,
να πάνε κάτου τα φαρμάκια.

Σφιγγόταν ένας πλάι στον άλλο
και κάπου εφτυούσε καταγής.
Ω! πόσο βάσανο μεγάλο
το βάσανο είναι της ζωής!
Όσο κι ο νους να τυραννιέται,
άσπρην ημέρα δε θυμιέται.

Ήλιε και θάλασσα γαλάζα
και βάθος τ’ άσωτ’ ουρανού!
Ω! της αβγής κροκάτη γάζα,
γαρούφαλα του δειλινού,
λάμπετε, σβήνετε μακριά μας,
χωρίς να μπείτε στην καρδιά μας!

Tου ενού ο πατέρας χρόνια δέκα
παράλυτος, ίδιο στοιχειό•
τ’ άλλου κοντόημερ’ η γυναίκα
στο σπίτι λυώνει από χτικιό•
στο Παλαμήδι ο γιος του Mάζη
κι η κόρη του Γιαβή στο Γκάζι.

― Φταίει το ζαβό το ριζικό μας!
― Φταίει ο Θεός που μας μισεί!
― Φταίει το κεφάλι το κακό μας!
― Φταίει πρώτ’ απ’ όλα το κρασί!
Ποιος φταίει; ποιος φταίει; Kανένα στόμα
δεν το βρε και δεν το πε ακόμα.

Έτσι στη σκοτεινή ταβέρνα
πίνουμε πάντα μας σκυφτοί.
Σαν τα σκουλήκια, κάθε φτέρνα
όπου μας έβρει μας πατεί.
Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα,
προσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα!

Οι συγκεκριμένοι στίχοι μελοποιήθηκαν από το Μίκη Θεοδωράκη και τραγουδήθηκαν από το Γρηγόρη Μπιθικώτση, την Καίτη Χωματά, το Γιώργο Νταλάρα κ.α.

Ο Βάρναλης γεννήθηκε μια μέρα σαν σήμερα...

Ο μεγάλος ποιητής, λογοτέχνης και δημοσιογράφος Κώστας Βάρναλης γεννήθηκε μια ημέρα σαν σήμερα, στις 14 Φεβρουαρίου του 1884, στο Μπουργκάς της Βουλγαρίας. Το επίθετο του πατέρα του ήταν Μπουμπούς, ωστόσο ο ποιητής υιοθέτησε το "Βάρναλης", το οποίο -αν όχι καλλιτεχνικό- δηλώνει καταγωγή από τη Βάρνα όπου έμεναν πολλοί Έλληνες.

Νεαρός, έφτασε στην Αθήνα για να σπουδάσει φιλολογία και το 1908 πήρε το πτυχίο του από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε ως καθηγητής μέσης εκπαίδευσης, ωστόσο, για βιοποριστικούς λόγους δούλεψε και ως δημοσιογράφος. Το 1919 μεταβαίνει στο Παρίσι με υποτροφία, όπου παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας και κοινωνιολογίας και μυήθηκε στις ιδέες του μαρξισμού και του διαλεκτικού υλισμού.

Το καλοκαίρι του 1921 ο Βάρναλης γράφει "Το φως που καίει'' το οποίο εξέδωσε ένα χρόνο μετά με το ψευδώνυμο Δήμος Τανάλιας. Το 1922 δημοσιεύονται οι "Μοιραίοι" και η "Λευτεριά". Το 1926 παύτηκε από τη θέση του ως καθηγητή της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, με αφορμή ένα δημοσίευμα της Εστίας, που δημοσίευσε ένα απόσπασμα από "Το φως που καίει". Το 1927 εκδίδονται οι "Σκλάβοι Πολιορκημένοι" και το 1932 η "Αληθινή Απολογία του Σωκράτη".

Στο μεσοδιάστημα, το 1929 παντρεύεται την ποιήτρια Δώρα Μοάτσου. Το ζευγάρι (φωτογραφία) γνωρίστηκε στη Σορβόννη, όπου η Κωνσταντινοπολίτισσα Μοάτσου σπούδαζε φιλολογία.

Στα μέσα της δεκαετίας του '30 εξορίζεται στη Λέσβο και τον Άι Στράτη λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση ως μέλος του ΕΑΜ. Το 1956 τιμήθηκε από την Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών και το 1959 με το βραβείο Λένιν. Ο Κώστας Βαρναλης πέθανε στις 16 Δεκεμβρίου του 1974, σε ηλικία 90 ετών, και τάφηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Διατήρησε την ποιητική, αλλά και την ανθρώπινη εγρήγορσή του μέχρι τα βαθιά του γεράματα.

www.voltarakia.gr