Στις 12 Ιουνίου γιορτάζει ο Άγιος Ονούφριος του Χάνδακα, ο οποίος βρίσκεται στην οδό 1866, πίσω από γνωστό κατάστημα με καφέδες. Το κοινό δεν έχει πρόσβαση στο ναό με τον εντυπωσιακό τρούλο, καθώς η εκκλησία "κρύφτηκε" με τα χρόνια από τα μαγαζιά που ξεφύτρωναν γύρω του...

Ο ναός του Αγίου Ονουφρίου είναι ορατός μόνο από ψηλά. Αν επιμένουμε να δούμε οπωσδήποτε κάτι, μπορούμε να πάμε απέναντι από το καφεκοπτείο και να κοιτάξουμε ψηλά. Θα διακρίνουμε τον περίτεχνο τρούλο για τον οποίο -μεταξύ άλλων- είχε γίνει γνωστός ο ναός.

Ο Άγιος Ονούφριος είναι μια από τις πιο εντυπωσιακές εκκλησίες της πόλης που χτίστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα και ήταν πανταχόθεν ελεύθερος. Επί Τουρκοκρατίας μετατράπηκε σε χαμάμ και στη συνέχεια επίσης πουλήθηκε ως ανταλλάξιμος. Ακόμα και σήμερα κάποιοι γνωρίζουν το σημείο ως "λαδάδικα" επειδή οι αγοραστές εγκατέστησαν εκεί τα λαδάδικά τους. Μάλιστα, για να χωρίσουν την περιουσία τους έχτισαν κατά μήκος του Αγίου Ονουφρίου ένα τοίχο από μπετόν! Καθώς τα χρόνια περνούσαν, εκτός από τον τοίχο ξεφύτρωσαν γύρω-γύρω σπιτάκια που εγκλώβισαν το ναό! Σήμερα μπορούμε να τον δούμε μονο από ψηλά ή αν κάποιο κατάστημα μας επιτρέψει να βγούμε από την πίσω πλευρά του...

Καθώς, ο Άγιος Ονούφριος διατηρείται σε σχετικά καλή κατάσταση, ο Δήμος Ηρακλείου πριν από κάποια χρόνια είχε κάνει μια σοβαρή προσπάθεια για την απόκτησή του. Όμως ο ένας εκ των ιδιοκτητών ζητούσε για το μερίδιό του, ένα ποσό που κρίθηκε απαγορευτικό και έτσι η προσπάθεια απαλλοτρίωσης έμεινε στη μέση...

Η αρχαιολόγος Λιάνα Σταρίδα έκανε ένα αφιέρωμα στον Άγιο Ονούφριο του Χάνδακα που γιορτάζει. Ελάτε να το μοιραστούμε...

"Ο Άγιος Ονούφριος του Χάνδακα.
Γιορτάζει 12 Ιουνίου. Δεν μπορούμε να τον επισκεφτούμε. Τουλάχιστον μην τον ξεχνάμε.
Η εκκλησία σώζεται σχεδόν ακέραιη στο Ο. Τ. μεταξύ των οδών 1866 – Τσικριτζή – Έβανς, εγκαταλελειμμένη και ασφυκτικά θαμμένη ανάμεσα στις πολυκατοικίες. Ο ναός αυτός, με τον εντυπωσιακό τρούλο και την ισχυρή τοιχοδομία, ήταν ορθόδοξος και αναφέρεται για πρώτη φορά στον κατάλογο IV που συντάχθηκε το 1583 με αρ. 2. Συναντάται σε όλους τους υπόλοιπους καταλόγους V 96, VI (Werdmüller) 57 ως S. Onofrio και VII (Coronelli) 34 ως S. Onofrio, C(hiesa) G(reca), presso il Monte dove si facevano I pegni.

Ο Άγιος Ονούφριος είναι μονόκλιτη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος και στεγασμένη με τρούλο. Ο Gerola παραθέτει στο βιβλίο του την κάτοψη της εκκλησίας καθώς και φωτογραφικό υλικό που δείχνει ότι ο ναός ήταν ελεύθερος περιμετρικά. Η περιγραφή του έχει ως εξής: «Τρουλαίος ναός με εγκάρσιο κλίτος ίδιου ύψους που εσωτερικά τελειώνει σε ημικύκλιο ή είναι ελλειπτικού σχήματος και στεγάζεται με τρούλο. Ειδικότερα, το εγκάρσιο κλίτος του Αγίου Ονουφρίου εσωτερικά τελειώνει σε ημικύκλιο που στεγάζεται με θόλο. Στη νοτιοανατολική γωνία έχει προστεθεί ένα μικρό παρεκκλήσι (κελί με τρούλο)».

Ήταν η έδρα της ορθόδοξης αδελφότητας του Αγίου Ονουφρίου που συστάθηκε στις 19 Μαρτίου 1596. Το μεγαλύτερο τμήμα των μελών της αδελφότητας προερχόταν από το κοινωνικό στρώμα των ευγενών του Χάνδακα, όπως επιβεβαιώνεται από έγγραφο των μέσων του 17ου αι. Για την ανέγερση της εκκλησίας εντοπίστηκαν αρχειακές ενδείξεις από το 1606 μέχρι και το 1646 που χτιζόταν η θολωτή οροφή της. Φαίνεται ότι η οικοδόμηση του ναού είχε αρχίσει χωρίς την απαραίτητη από τις αρχές άδεια. Με δουκική απόφαση του 1606 σταμάτησαν οι εργασίες ανέγερσης του ναού μέχρι τη χορήγηση άδειας από τη σύγκλητο.

Κατά την οθωμανική περίοδο μετατράπηκε σε χαμάμ. Όταν την επισκέφθηκε ο Gerola, στέγαζε ένα εργαστήριο. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών (1924) πουλήθηκε ως ανταλλάξιμο κτήμα, οπότε χρησιμοποιήθηκε ως λαδάδικο.
Ο Άγιος Ονούφριος διατηρείται πίσω από τα παλιά λαδάδικα και είναι ορατός μόνο από τις ταράτσες των παρακείμενων πολυκατοικιών. Από τη δυτική πλευρά της οδού 1866 μπορεί κανείς να διακρίνει το άνω μέρος του τρούλου του. Η είσοδός του είναι από την οδό 1866 και σώζεται μέσα στο σημερινό καφεκοπτείο Κουδουμά. Εσωτερικά, έχει χωριστεί σε δύο τμήματα, κάθετα και οριζόντια, με την προσθήκη μεσοπατώματος από μπετόν και κάθετου τοίχου, με δοκάρια επίσης από μπετόν, που οριοθετεί τις δύο ιδιοκτησίες. Η ανατολική πλευρά δεν είναι ορατή εσωτερικά, αφού το ισόγειο κατάστημα επί της οδού Τσικριτζή έχει κλείσει την προσπέλαση με γυψοσανίδες. Το μνημείο έχει υποστεί τη φθορά του χρόνου, με αποτέλεσμα να έχουν παρουσιαστεί έντονες ρηγματώσεις στον τρούλο.

Οι ιδιοκτήτες, με άδειες που τους είχαν χορηγηθεί στο παρελθόν, είχαν προβεί κατά καιρούς σε στερεωτικές εργασίες (κατά τόπους μανδύας από μπετόν κλπ.), γεγονός που συνέβαλε γενικά σε παραμορφώσεις του μνημείου εξαιτίας της μεικτής στατικής συμπεριφοράς του ( λιθοδομή – πλινθοδομή – μπετόν).
Σήμερα βρίσκεται σε πλήρη εγκατάλειψη".

www.voltarakia.gr