Ένα ορφανό αγόρι από τη σημερινή Νεάπολη Λασιθίου, ο Πέτρος Φιλάργης, ανέβηκε ένα - ένα τα σκαλιά της ιεραρχίας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και έφτασε να γίνει Πάπας! Ο Κρητικός πάπας, ο Πάπας Αλέξανδρος Ε', ποτέ δεν ξέχασε τους Φραγκισκανούς μοναχούς που τον πήραν υπό την προστασία τους τα δύσκολα χρόνια της ορφάνιας του... Για να τους ευχαριστήσει, όταν αναγορεύτηκε προκαθήμενος της καθολικής εκκλησίας το 1409, έστειλε το Ηράκλειο πολύτιμα δώρα. Μεταξύ αυτών είναι και η Πύλη του Δικαστικού Μεγάρου Ηρακλείου...

Η οικογένειά του ξεκληρίστηκε από πανούκλα

Ο Πέτρος Φιλάργης γεννήθηκε στις Καρές Μεραμπέλλου της Κρήτης, στην σημερινή Νεάπολης περί το 1339. Ο πατέρας του λέγεται πως ήταν μυλωνάς. Είχε την ατυχία να χάσει την οικογένειά του στην μεγάλη επιδημία πανώλης που μάστιζε εκείνα τα χρόνια την Κρήτη. Το μικρό παιδί περιμάζεψαν οι Φραγκισκανοί μοναχοί της καθολικής μονής του Αγίου Αντωνίου. Η φιλομάθειά του και η απόφασή του να γίνει και ο ίδιος μοναχός, ώθησαν τον ηγούμενο της μονής να στείλει τον νεαρό στον Χάνδακα, στο Μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου...

Στο Μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου

Το μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου ήταν ο πιο μεγαλοπρεπής ναός του Χάνδακα την περίοδο των Ενετών. Εντός του λειτουργούσε ένα σπουδαίο σχολείο, τα μαθήματα του οποίου παρακολουθούσε ο μικρός Πέτρος... Το μοναστήρι βρισκόταν στη θέση του σημερινού Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, αλλά καταστράφηκε ολοσχερώς από σεισμό το 1856. Ό,τι απέμεινε γκρεμίστηκε το 1912 για να χτιστεί το Μουσείο..

Αυτό που σώθηκε από το καθολικό της μονής του Αγίου Φραγκίσκου του τάγματος των Φραγκισκανών μοναχών, το συναντάμε καθημερινά στο δρόμο μας στο κέντρο της πόλης. Πρόκειται για την είσοδο των Δικαστηρίων, στην οδό Δικαιοσύνης. Αυτή η είσοδος, περίτεχνη και πολύπαθη, υπήρξε κάποτε η κύρια πύλη του ξακουστού ναού.

Στη Βενετία...

Ο μετέπειτα Πάπας από το Χάνδακα βρέθηκε στη Βενετία το 1357 για να συνεχίσει τις σπουδές του. Φοίτησε στο εκεί πανεπιστήμιο και συνέχισε τις σπουδές του στη Θεολογία στα πανεπιστήμια της Πάδοβας, της Οξφόρδης και των Παρισίων, όπου αναγορεύθηκε διδάκτωρ. Στο συγγραφικό του έργο συγκαταλέγονται σχόλια στα Sententiae του Πέτρου του Λομβαρδού, ενώ συγγράφει κείμενα στην ελληνική γλώσσα.

Εγκατέλειψε την ακαδημαϊκή σταδιοδρομία όταν το 1378 εκδηλώθηκε στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας το μεγάλο σχίσμα και όλοι οι οπαδοί του πάπα Ουρβανού ΣΤ΄ εκδιώχθηκαν από το Πανεπιστήμιο των Παρισίων. Το 1384 μετέβη στην Παβία, το 1386 εξελέγη επίσκοπος Πιατσέντσας, το 1388 επίσκοπος Βιτσέντσας και το 1389 επίσκοπος στη Νοβάρρα. Παράλληλα γνώρισε τον Τζιαν Γκαλεάτσο Βισκόντι και έγινε πολιτικός του σύμβουλος, συμμετέχοντας σε διπλωματικές αποστολές στην Πράγα.

Αρχιεπίσκοπος Μιλάνου!

Με την υποστήριξη του Βισκόντι αναδείχθηκε αρχιεπίσκοπος Μεδιολάνων (Μιλάνου) το 1402. Αν και στενά συνδεδεμένη με την Αυλή της Γαλλίας (λόγω του μεγάλου σχίσματος στο εσωτερικό της), η οικογένεια Βισκόντι δεν είχε εν τούτοις εγκαταλείψει και τον ποντίφικα της Ρώμης. Πάπας στην Αβινιόν ήταν ο Βενέδικτος ΙΓ΄, ενώ στη Ρώμη ο Ιννοκέντιος Ζ΄, ο οποίος επιζητούσε τη φιλία των Βισκόντι και του Πέτρου Φιλάργη. Από τότε ο Φιλάργης έγινε ιδιαίτερα σημαίνον πρόσωπο για την παπική Αυλή. Το 1405 τιμήθηκε με τον τίτλο του καρδιναλίου και στάλθηκε ως πρεσβευτής στη βόρεια Ιταλία, όπου συνασπίστηκε με τους υπόλοιπους καρδιναλίους προγραμματίζοντας σύνοδο για να επιτευχθεί η ένωση της Καθολικής Εκκλησίας.

Γιατί εξελέγη Πάπας;

Στις 25/3/1409 άρχισε η Σύνοδος της Πίζας, κατά την οποία ο Πέτρος Φιλάργης αναδείχθηκε εξαιρετικά δραστήριος. Στις 26/6/1409 εκλέχθηκε Πάπας, έχοντας εξασφαλίσει τα δύο τρίτα του κονκλαβίου. Έλαβε το όνομα Αλέξανδρος Ε΄ και όφειλε πλέον να φροντίσει για την ειρήνη του Καθολικού κόσμου, και για την καλή λειτουργία της παπικής εξουσίας, με όραμα την Ένωση της Ορθόδοξης με την Καθολική Εκκλησία. Ακολούθησε η θριαμβευτική είσοδός του ως Πάπας Αλέξανδρος Ε΄ στον καθεδρικό ναό της Πίζας, και η θερμή και αυθόρμητη υποδοχή από μέρους του θρησκευόμενου καθολικού λαού που επιζητούσε από τον νέο πάπα να φέρει κάθαρση στην κλονιζόμενη από τις έριδες και τα σκάνδαλα Καθολική Εκκλησία. Ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη θητεία, λόγω συγκυριών που ταλάνιζαν την περίοδο εκείνη την καθολική εκκλησία.

Γιατί όμως οι εκλέκτορες εξέλεξαν ομόφωνα τον Πέτρο Φίλαργο ως Πάπα και όχι κάποιον άλλο καρδινάλιο; Η κρίση της καθολικής εκκλησίας ήταν τόσο μεγάλη εκείνη την εποχή που χρειαζόταν κάποιον ιερέα πραγματικά μεγάλου ηθικού αναστήματος για να την οδηγήσει πάλι στην ηρεμία. Ο Φίλαργος είχε πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τους άλλους υποψήφιους, τα οποία μέτρησαν για την τελική του εκλογή. Κατ’ αρχήν δεν είχε «πατρίδα» για να την ευνοήσει αργότερα, όπως ήταν κοινή συνήθεια τότε. Είχε μεγάλη φήμη για τα γραπτά του, αλλά και για τη διδασκαλία του στα μεγάλα Πανεπιστήμια, ως θεολόγος φιλόσοφος.

Κακίες για την αγάπη του στο καλό φαγητό...

Ο εν γένει χαρακτήρας του ήταν πράος, ήπιος, διαλεκτικός, γενναιόδωρος, φίλος των τεχνών και ιδιαίτερα της μουσικής, με πολλούς καλλιτέχνες υπό την προστασία του και τη χορηγία του. Δεν είχε ροπή στον πλούτο, ούτε επιθυμούσε την επίγεια εξουσία. Επιθυμούσε πάντοτε να πείθει με τη δύναμη του διαλόγου και της επιχειρηματολογίας παρά με τη βία, την εξουσία ή με τα όπλα. Αγαπούσε την ήσυχη ζωή, αλλά και το καλό φαγητό, συνήθεια την οποίαν οι κακεντρεχείς την απέδιδαν στην ελληνική του καταγωγή.

Ως Φραγκισκανός, προώθησε αμέσως βούλες (προνόμια) υπέρ του τάγματός του, ελπίζοντας ίσως ότι οι Φραγκισκανοί θα ανανέωναν το εκκλησιαστικό σώμα. Ο Αλέξανδρος Ε΄ επιθυμούσε το τέλος του σχίσματος μεταξύ της Αβινιόν και της Ρώμης. Αναγνωρίσθηκε από πολλές ιταλικές πόλεις, από τη Γαλλία, την Αγγλία, ένα τμήμα της Γερμανίας και από τη Βοημία. Ο σπουδαιότερος αντίπαλός του ήταν βέβαια η ίδια η Ρώμη. Μετά από οκτώ μήνες, την 1/5/1410, η Ρώμη έπεσε και ο Αλέξανδρος Ε΄ θα μπορούσε να εγκατασταθεί εκεί ως πνευματικός ηγέτης της παποσύνης με τη δύναμη των όπλων. Τελικά όμως δεν πρόλαβε...

Φήμες για δηλητηρίαση

Ο Πάπας Αλέξανδρος ο Ε' πέθανε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες ένα χρόνο μετά την εκλογή του. Ενώ βρισκόταν ακόμα στη Μπολόνια, δέκα μήνες μετά την εκλογή του, πεθαίνει κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Φημολογείται ότι τον δηλητηρίασε ο σκαιός Ναπολιτάνος καρδινάλιος Baltassare Cossa, ο οποίος και εκλέγεται ως επόμενος Πάπας πάλι από το συμβούλιο της Πίζας.

Απεβίωσε στις 4/5/1410 και ετάφη στο κοιμητήριο του τάγματος των Φραγκισκανών στη Μπολόνια. Η επιτύμβια πλάκα στον τάφο του αναφέρει:

"CRETENSIS EX DOMOCILIO CRETENSIS NUN CUPATUS"
Δηλαδή Κρητικός στην καταγωγή, Κρητικός αναφερόμενος

Ο Αλέξανδρος ο Ε' είναι ο μόνος Έλληνας Πάπας στην ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας...

ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΠΑΠΑ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ

Ο Πέτρος Φίλαργος κατά τη διάρκεια της βραχύβιας θητείας του ως Πάπα δεν ξέχασε τον Άγιο Φραγκίσκο, όπου είχε περάσει τα νεανικά του χρόνια. Έστελνε πολύτιμα δώρα στους μοναχούς, εκ των οποίων γνωρίζουμε πως σώζεται μόνο ένα. Μια εντυπωσιακή πύλη που έγινε παραγγελία στη Ρώμη και τοποθετήθηκε στην κύρια είσοδο της μονής.

Μετά την άλωση του Χάνδακα από τους Οθωμανούς το 1669, η μονή του Αγίου Φραγκίσκου έγινε τζαμί και η μαρμάρινη πύλη του Πάπα Αλεξάνδρου μετακινήθηκε στους Στρατώνες του Αγίου Γεωργίου. Η πύλη αυτή, που κατά καιρούς εισπράττει την οργή αγανακτισμένων νέων, είναι η πύλη του Δικαστικού Μεγάρου Ηρακλείου!

www.voltarakia.gr

ΠΗΓΗ: Wikipedia