Ήταν Φεβρουάριος του 2017 όταν έφυγε σε ηλικία 88 χρόνων η Ευαγγελία Χουστουλάκη από το χωριό Γαλιά του Νομού Ηρακλείου Κρήτης. Λίγο καιρό νωρίτερα, ο ανιψιός της, ο γνωστός λαογράφος Γεώργιος Χουστουλάκης την είχε μεταφέρει στα χωράφια της για να... μπολιάσει!

Όπως μας μετέφερε ο κ. Χουστουλάκης, η θεία του ήταν παπαδιά, σύζυγος του ιερέα Γεωργίου Εμμ. Χουστουλάκη. Είχαν συμφωνήσει εκείνη τη μέρα να ξαναπάνε στο χωράφι για να του δείξει άλλη μια τέχνη στην οποία ειδικευόταν: Στην κατασκευή τράφων!

- Και μόνο να επισκεφτείς παιδί μου, την περιουσία σου, έχεις κέρδος 40 παράδες!

Αυτό τη θυμάται να λέει ο κ. Χουστουλάκης, ενώ έβγαζε το μαχαιράκι της και ετοιμαζόταν να μπολιάσει μια άγρια ελιά, σε λιόφυτο της κόρης της στου Ρουφά. Το δέντρο αυτό, όπως άλλα δύο στο ίδιο χωράφι τα μετέτρεψε σε ψιλολιές που πλέον αποδίδουν καρπό...

Ενώ η θεία Ευαγγελία μπόλιαζε ο ανιψιός της τη ρώτησε:

- Πώς έμαθες θεία να μπολιάζεις;

- Εγώ παιδί μου, πάντα όπου πήγαινε ο θείος σου πήγαινα και εγώ κοντά του και του έκανα παρέα, για να μην είμαι μοναχή στο σπίτι. Όταν μπόλιαζε τσι ελιές μας ο θείος σου, εγώ καθόμουν δίπλα - δίπλα σε μια πέτρα και παρακολουθούσα με προσοχή πώς το κάνει. Έτσι, ήθελα δεν ήθελα, έμαθα πως μπολιάζει. Κάποιες φορές, μου έδινε και εμένα και μπόλιαζα ένα κλαδί επάνω στον αγρούλιδα δοκιμαστικά.

Σαν είδα πως μου πιάνουν, απέχτησα περισσότερη σιγουριά για τον εαυτό μου, και όταν πέθανε ο θείος σου, πριν τριάντα χρόνια, τη δουλειά του μπολιάσματος την ανέλαβα πια εγώ! Τότε τα χωράφια ήταν ακόμα στα χέρια μας, και μετά που τα μοιράσαμε στα κοπέλια μας, μπολιάζω πια εγώ όλα τα άγρια δένδρα που έχουν φυτρώσει μόνα τους στο χωράφι του κάθε κοπελιού.

- Και τον θείο μου ποιος τον έμαθε να μπολιάζει;

- Τον θείο σου παιδί μου, τον έμαθε ο πατέρας σου, από τα νιάτα τους, που ήταν άριστος κεντριστής! Τον πατέρα σου πάλι, τον έμαθε ο δάσκαλος του ο Διονύσης Νικολούδης στο Δημοτικό, γύρω στο 1930. Όταν πηγαίνανε εκδρομή στην εξοχή, ο δάσκαλος έπαιρνε όλα τα παιδιά κοντά του την Άνοιξη και τους μάθαινε πώς να μπολιάζουν, ελιές, αχλαδιές, χαρουπιές, συκιές, και έτσι από αυτόν έμαθαν πολλά παιδιά σαν τον πατέρα σου.

- Πες μου εδά θεία, κατά τη γνώμη σου, τι θα πρέπει να προσέχει κανείς, όταν θα ξεκινήσει να μπολιάσει με φλοίδα ένα δένδρο, για να έχει καλή επιτυχία;

- Πρώτα πρώτα παιδί μου, θα πρέπει να φροντίσει να μην έχει φάει κρέας ο ίδιος από βραδύς, αν είναι να μπολιάσει την επ' αύριο. Τα ντόδι, α (δόντια) του πρέπει να είναι καθαρά, γιατί στη φλοίδα βάζουμε σάλιο, και το σάλιο θα, πρέπει να είναι καθαρό.

Όποιος θέλει να μπολιάσει, θα πρέπει να πάει στο μπόλιασμα μια μέρα φωτεινή, μια ηλιόλουστη μέρα, χωρίς αέρα, αλλά και να μη βρέχει.

Να είναι άνοιξη, μια μέρα με δροσερό καιρό, και να μην προβλέπεται βροχή κοντά, γιατί η βροχή προκαλεί λασκάρισμα στους σπάγκους, και δεν πιάνουν εύκολα τα «μάθια» (μπόλια).

Άμα πάμε για μπόλιασμα να έχουμε κέφι και όρεξη και να αγαπάμε αυτή τη δουλειά, να μην την κάνουμε με το στανιό σαν αγγαρεία.

Καλό θα είναι παιδί μου, να είναι και γέμιση του φεγγαριού, γιατί τότε κυκλοφοράνε καλύτερα οι χυμοί των δένδρων, αλλά και μεσημέρι, γιατί το βράδυ κατεβαίνουν οι χυμοί...

Σχετικά με το πως έκανε το κέντρισμα των δέντρων, ο κ. Χουστουλάκης θυμάται: "Ο κεντριστής βρίσκει το κατάλληλο ήμερο κλαρί που χρειάζεται για να βγάλει το φλοιό, και με αργές κινήσεις, κόβει με το σαρακάκι του τα κλαριά από το αγριολίδι στο κατάλληλο σημείο. Μετά με το μαχαιράκι του, αφαιρεί με προσοχή από κάθε κλαρί την φλοίδα του άγριου και στη θέση της εφαρμόζει και τοποθετεί την ήμερη φλούδα (φλοίδα). Η διαδικασία ολοκληρώνεται με ένα προσεκτικό, σφιχτό δέσιμο. Η θεία έκανε το μπόλιασμα με παραλληλόγραμμη φλοίδα με μορφή κοπής σε σχήμα "Π" (Πι), αλλά και σε σχήμα "Τ" (Ταυ)".

Ο ίδιος τη θυμάται να λέει, μα και να εφαρμόζει κιόλας τη σοφή λαϊκή ρήση: "Πέτρα που κινείται δεν χορταριάζει". Μεγάλη ήταν η χαρά της όταν επισκεπτόταν τα χωράφια της, κι αν δεν ήταν μπόλιασμα, όλο και κάτι άλλο έβρισκε να κάνει: Μάζευε ελιές, πότιζε, έβρισκε χόρτα, χοχλιούς, καθάριζε τα δένδρα, μάζευε βότανα...

Και κάπως έτσι επιβεβαίωνε το ρητό της: "Και μόνο να επισκεφτείς παιδί μου, την περιουσία σου, έχεις κέρδος 40 παράδες"...

www.voltarakia.gr

Φωτογραφίες, ιδέα και πληροφορίες για το κείμενο: Γεώργιος Χουστουλάκης