Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι η πιο παλιά και η πιο αυστηρή νηστεία για την ορθόδοξη εκκλησία. Κατά τη διάρκεια της Τεσσαρακοστής η νηστεία διαφοροποιείται μόνο δύο φορές, προκειμένου να δώσει στους πιστούς ισάριθμες ευκαιρίες για ενδυνάμωση μέχρι το Πάσχα.

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΚΗ

Η πρώτη διαφοροποίηση γίνεται ανήμερα της εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και ταυτόχρονα Εθνικής Επετείου της 25ης Μαρτίου.

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι μια χαρμόσυνη εορτή μέσα στην περίοδο του πένθους της Σαρακοστής και ιδιαίτερα σημαντική για τα μοναχικά τυπικά. Επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού, λαδιού και κρασιού.

Γιατί τρώμε μπακαλιάρο σκορδαλιά την 25η Μαρτίου;

Την 25η Μαρτίου, στην πραγματικότητα το έθιμο επιτάσσει την κατανάλωση ψαριού γενικά και όχι μπακαλιάρου ειδικά. Απλώς επειδή τα χρόνια τα παλιά στα ορεινά χωριά ήταν δύσκολο να βρεθεί φρέσκο ψάρι, τα νοικοκυριά κατέφευγαν στη λύση του παστού μπακαλιάρου. Το συγκεκριμένο ψάρι ήταν φθηνό και μπορούσε να διατηρηθεί άνετα για μεγάλο χρονικό διάστημα στα αγροτικά νοικοκυριά που δεν είχαν τότε ούτε ψυγεία, ούτε καταψύκτες...

Το έθιμο το τηρούσαν όλοι με ευλάβεια, καθώς, κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, η Εκκλησία επέτρεπε στους πιστούς να φάνε ψάρι μόνο δύο φορές, του Ευαγγελισμού και την Κυριακή των Βαΐων. Έπρεπε να πάρουν δυνάμεις για τη συνέχιση της νηστείας και ο παστός μπακαλιάρος ήταν μια καλή λύση. Κάποια στιγμή και με κάποιον -άγνωστο εις εμάς τρόπο- του κολλήσαν οι άνθρωποι και τη σκορδαλιά, με αποτέλεσμα να έχουμε ένα από τα καλύτερα ελληνικά πιάτα γενικά.

Ο μπακαλιάρος (και το τηγανητό ψάρι γενικά) συνοδεύεται υπέροχα από όσπρια (κατά προτίμηση φάβα ή κουκιά) και από πράσινη σαλάτα (ωμή ή βρασμένη).

Αντάλλασσαν το μπακαλιάρο με σταφίδες!

Το πρόβλημα είναι πως εξαιτίας της υπεραλίευσης, οι πληθυσμοί του μπακαλιάρου έχουν μειωθεί δραματικά, με αποτέλεσμα και η τιμή του να έχει εκτοξευθεί. Σήμερα ο φρέσκος μπακαλιάρος πωλείται από 10 μέχρι και 20 ευρώ το κιλό (ανάλογα με το μέγεθος) ενώ παστό μπορούμε να βρούμε από 8 μέχρι 11 ευρώ (ανάλογα με την ποιότητα). Ουσιαστικά δηλαδή ο πρώην φτωχογιάννης έχει αναβαθμιστεί σε... Βαρδινογιάννη και κοστίζει περισσότερο από όσο κοστίζει το αρνί! Κι από εκεί που μπορούσε να τον φάει ακόμα κι ο πιο φτωχός Γιάννης (Φτωχογιάννης) τώρα μπορεί να τον τρώει συχνά μόνο ο πλούσιος... Γιάννης (Βαρδινογιάννης).

Η ιστορία του μπακαλιάρου ξεκινάει με την εποχή των Βίκινγκς, όπου πρωτοεμφανίστηκε σαν εμπορικό προϊόν περί το 800 μ.Χ. Πρώτοι τον πάστωσαν οι Βάσκοι, που ξεκίνησαν το εμπόριο του μπακαλιάρου από το Μεσαίωνα και τον ονόμασαν «ψάρι του βουνού», ενώ στη χώρα μας, ήρθε τον 15ο αιώνα. Στο ελληνικό τραπέζι μπήκε, όπως είπαμε, μέσω της σαρακοστιανής νηστείας. Ιστορικά, εκείνοι που έστελναν στην Ελλάδα μεγάλες ποσότητες μπακαλιάρου ήταν οι Άγγλοι, οι οποίοι τον αντάλλασσαν με σταφίδες.

Πως ξαλμυρίζεται ο μπακαλιάρος;

Παρότι πλέον ο μπακαλιάρος δεν αποτελεί ούτε φθηνή, ούτε εύκολη λύση, το έθιμο της κατανάλωσης μπακαλιάρου με σκορδαλιά την 25η Μαρτίου κρατά μέχρι σήμερα.

Οι νοικοκυρές που ετοιμάζουν το παραδοσιακό έδεσμα για να καταναλωθεί ανήμερα της Εθνικής μας Εορτής έχουν ξεκινήσει από νωρίς...

* Τρεις ημέρες πριν... Κόβουμε τα πτερυγιάκια, την ουρά και τεμαχίζουμε το φύλλο του μπακαλιάρου σε κομμάτια. Ξεκινάμε κόβοντας κατά μήκος της ραχοκοκαλιάς, έτσι ώστε το ένα φύλλο να βρεθεί κάθετα κομμένο στα δύο. Συνεχίζουμε κόβοντας κατά πλάτος τα δύο κομμάτια που έχουν προκύψει...

* Ξεπλένουμε το μπακαλιάρο μας σε μια βαθιά λεκάνη με νερό. Αδειάζουμε τη λεκάνη και το αλάτι που έχει συσσωρευτεί στον πάτο της. Γεμίζουμε ξανά τη λεκάνη με νερό και ρίχνουμε το ψάρι μας μέσα...

* Δύο ημέρες πριν... Αλλάζουμε το νερό του μπακαλιάρου μας μεσημέρι - βράδυ.

* Μία ημέρα πριν... Αλλάζουμε το νερό του μπακαλιάρου μας μεσημέρι - βράδυ.

* Η πιο μεγάλη ώρα είναι... τώρα! Καθαρίζουμε το μπακαλιάρο μας από τα λέπια και τον αφήνουμε να στραγγίξει καλά σε ένα μεγάλο σουρωτήρι. Τηγανίζουμε ή απλώς αλευρώνοντας ή βουτώντας τα κομμάτια του μπακαλιάρου μας σε κουρκούτι που έχουμε φτιάξει αναμειγνύοντας αλεύρι με νερό. Απολαμβάνουμε...

Για την αποφυγή της διαδικασίας υπάρχει κόσμος που προτιμά να αγοράζει το ψάρι του ξαλμυρισμένο. Ωστόσο, είναι κοινώς παραδεκτό πως, ο έτοιμα ξαλμυρισμένος μπακαλιάρος, είναι κατώτερος στη γεύση...

www.voltarakia.gr

Φωτογραφίες: Νικόλας Ραπάνης - All rights reserved

Σημείωση: Αν σας αρέσουν τα καλά και χρήσιμα νέα, οι τέχνες, η παράδοση, ο πολιτισμός κάντε like στη σελίδα μας στο facebook ή ακολουθήστε μας στο instagram κι εμείς θα σας ακολουθήσουμε πίσω.