Ακόμα και ερειπωμένο, μπορεί κανείς να το ερωτευτεί το κτίριο της φωτογραφίας: Ψηλοτάβανο, επιβλητικό, με τα πέτρινα κουφώματα, τα ανώφλια, με μια αίγλη που δύσκολα μπορεί αποκτήσει οποιοδήποτε σύγχρονο κτίριο...

Το εγκαταλειμμένο κτίριο που βλέπουμε στη φωτογραφία, βρίσκεται στη Μεσαρά. Συγκεκριμένα βρίσκεται στην είσοδο του χωριού Φανερωμένη από τον παλιό δρόμο προς Μοίρες και έχει μεγάλη ιστορία...

Όπως μας πληροφορεί ο αγαπημένος μας λαογράφος Γεώργιος Χουστουλάκης κατασκευάστηκε λίγο πριν την Κατοχή και λειτούργησε ως δημοτικό σχολείο. Ήταν το πρώτο διώροφο σχολείο της Κρήτης...

Στη συνέχεια το επιτάξανε οι Γερμανοί για στρατηγείο και λειτούργησε ως κοινοτικό γραφείο, πριν εγκαταλειφθεί στην τύχη του...

Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο στεναχωριόμαστε όταν βλέπουμε τέτοια κτίρια - σύμβολα ολόκληρων εποχών, να μην εκτιμώνται. Οι ιδιοκτήτες τους, δημόσιο ή/και φυσικά πρόσωπα, τα βλέπουν ως "έξοδα", ενώ στην πραγματικότητα, αν αξιοποιούνταν με σωστό τρόπο θα αποτελούσαν "έσοδα". Δυστυχώς...

Πάμε να διαβάσουμε την ιστορία αυτού του υπέροχου κτιρίου, από τον κ. Χουστουλάκη, και να το εκτιμήσουμε ακόμα περισσότερο!

"Το παλιό δημοτικό σκολιό Φανερωμένης, που φτιάχτηκε λίγο πριν την κατοχή. Δεν είχε μεγάλη αυλή, ούτε προαύλιο, και έτσι τα παιδιά στα διαλείμματα πήγαιναν πιο πάνω σε μια πεζούλα, όπου υπήρχαν μερικές γέρικες ελιές, και εκεί παίζανε κάτω από τον ασκιανό, όπου πέρναγαν την ώρα τους στα διαλείμματα.

Την εποχή εκείνη ήταν τρεις δάσκαλοι στο χωριό. Από τους Βώρους, ο κ. Νικολιδάκης, ήταν ο κ. Γκερεδάκης και η κα. Ελένη Καμπουράκη, ελεύθερη ακόμα τότε που μπήκαν οι Γερμανοί και κατέλαβαν το χωριό.

Τότε ήταν που επιτάχθηκε το σχολείο από τους Γερμανούς που έστειλαν τα παιδιά στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου για να κάνουν μάθημα.

Όταν ο Άγιος Αντώνιος κατατρόμαξε τους Γερμανούς...

Μία βραδιά, όμως, συνέβη κάτι που τους κατατρόμαξε. Εκεί που ήταν αμέριμνοι οι Γερμανοί μέσα στο παλιό αυτό σκολιό, ίσως κοιμόταν κιόλας, ακουστήκαν άγρια μουγκρητά απ' έξω. Ρώτησαν τους ντόπιους οι οποίοι τους έδωσαν την εξήγηση ότι τα άγρια αυτά μουγκρητά ήταν του Αγίου Αντωνίου. Ο Άγιος Αντώνιος δεν ήθελε τα παιδιά του χωριού να κάνουν μάθημα στην εκκλησία, αλλά στο σχολείο τους και είχε θυμώσει με αυτούς που τα εκδίωξαν.

Σύμφωνα με τις προφορικές μαρτυρίες που σώζονται ως σήμερα οι Γερμανοί εγκατέλειψαν το κτίριο, φοβούμενοι τα χειρότερα. Από τότε τον Άγιο Αντώνιο τον ονόμασαν και "Μουγκρινάρο". Πολλοί πάντως πιστεύουν πως κάποιος έπαιξε κρυφά κάποια μουγκρινάρα κατασκευασμένη από μεγάλο σταμνί η ίσως και από πιθαράκι! Έτσι δικαιολογείται ο τόσο τρομαχτικός ήχος! Αλλά εκείνοι που να ξέρουν από τέτοια...

Στη συνέχεια τον διευθυντή του σχολείου τον κ. Νικολιδακη, τον πήραν οι Γερμανοί στη Γερμανία για να καταλήξει μάλλον κι αυτός για σαπούνι, αλλά τελικά έληξε ο πόλεμος και τη γλύτωσε ο άνθρωπος, οπότε γύρισε πίσω.

Το σχολείο έγινε κοινοτικό γραφείο...

Το κτήριο του δημοτικού, μετά τον πόλεμο, λειτούργησε σαν γραφείο κοινοτικό, στο οποίο έκανε πολλά χρόνια ο παππούς μου, ο Λενιδαλάκης Μιχάλης.

Ήταν πρόεδρος και γραμματικός μαζί, και το γραφείο το κράτησε μέχρι το 1950 περίπου, όπου ανάλαβε ο Γιώργης Φισδοδασκαλάκης ή Κατσιχοιρογιώργης κατά διαταγή του Καπετανάκη, που κάποια στιγμή μάλιστα το ανέλαβε και ο ίδιος ο Καπετανάκης.

Μετά το κτήριο εγκαταλείφθηκε πλέον οριστικά, και έχει αφεθεί έκτοτε στην τύχη του, περιμένοντας και την ολική κατάρρευση του.

Τα δε παιδιά μετά την κατοχή, πήγαν στο νέο τους σχολείο προς την έξοδο για τους Βώρους, που ήταν σαφώς πιο σύγχρονο και μάλιστα με μεγάλη αυλή.

(Από διήγηση της μητέρας μου Πελαγίας Χουστουλάκη).

Προσπάθειες για αναστήλωση και ανάδειξη...

Έχουν γίνει επανειλημμένα διαβήματα από την λαογράφο της Φανερωμένης πρώην δασκάλα, την κυρία Νικολιδακη Αικατερίνη, για την επισκευή του κτηρίου του παλιού σχολείου. Όχι μονάχα για την ιστορία του, αλλά γιατί την εποχή που φτιάχτηκε, όπως προκύπτει από την έρευνα της δασκάλας ήταν το μοναδικό διώροφο σχολείο σε όλη την Κρήτη!

Δυστυχώς, όμως, όλες οι δημοτικές αρχές στις οποίες απευθύνθηκε κατά καιρούς την απογοήτευσαν, εκτός από την τελευταία, που έδωσε κάποιες ελπίδες για την αναστύλωση και επισκευή του κτηρίου αυτού".

www.voltarakia.gr

Φωτογραφία και ιδέα για το κείμενο: Γεώργιος Χουστουλάκης