Πριν από πολλά - πολλά χρόνια στην Κρήτη για να γίνει καλά ένας ασθενής, για να γεννηθεί με το καλό ένα παιδί, για νά 'ρθει ένα μέλος της οικογένειας σώο από τα ξένα, γίνονταν τάματα! Τάματα, τα οποία συνοδεύονταν από αρτοπλασίες, οι οποίες δεν ήταν τόσο απλές, όσο είναι σήμερα. Οι άρτοι δε φτιάχνονταν στους φούρνους, ούτε η μεταφορά στο Ναό του εορτάζοντα Αγίου γινόταν με το αυτοκίνητο...

Οι νοικοκυρές ζύμωναν μόνες τους, τους άρτους τους και τους έψηναν στους πετρόχτιστους φούρνους που υπήρχαν σε κάποια σπίτια του χωριού. Στη συνέχεια, φρόντιζαν να γραφτεί σ' ένα χαρτί το όνομά τους. Αν δεν ήξεραν οι ίδιοι να γράφουν, ανέθεταν αυτή τη δουλειά σ' ένα παιδί ή σε κάποιον από τους λίγους γραμματιζούμενους του χωριού. Στερέωναν το χαρτί στον πάνω άρτο, βυθίζοντας λεπτά κλωναράκια από ξύλο στις 4 γωνίες του.

Στη συνέχεια έβαζαν τους άρτους τους σ' ένα ντουρβά, σε μια βούργια ή ένα σακί και τους φόρτωναν στον ώμο, καθώς κινούσαν με τα πόδια να για να εκπληρώσουν το τάμα τους... Και μη νομίζετε πως το περπάτημα ήταν μέρος του ταξίματος... Απλά τότε μ' αυτό τον τρόπο μετακινούνταν οι άνθρωποι... Άντε και με κανένα γαϊδουράκι.

Με αυτό το δεδομένο μας έκανε μεγάλη εντύπωση των πλήθος των άρτων που πήγαιναν παλιά οι πιστοί στον Αϊ Γιώργη το Σεληνάρι, όπως φαίνεται και στην εντυπωσιακή φωτογραφία εποχής του φωτογράφου Κουτουλάκη.

Στο πάνω μέρος των άρτων διακρίνονται ολοφάνερα τα χαρτιά που προαναφέραμε και σήμερα στερεώνονται με οδοντογλυφίδες ή καρφάκια από γαρύφαλλο. Κάτω αριστερά στη φωτογραφία διακρίνεται καθαρά κι ένας ντουρβάς από αυτούς που χρησιμοποιούσαν οι πιστοί για τη μεταφορά των άρτων τους.

Την ιδέα για την παρούσα ανάρτηση και τη φωτογραφία πήραμε από κοινοποίηση που έκανε στο facebook o Νικόλαος Φουκαράκης, με αφορμή την πρόσφατη γιορτή του Αή Γιωργιού!

Όταν οι άρτοι γινόταν παξιμάδι...

Θυμηθήκαμε, επίσης, ότι οι παλιοί θεωρούσαν τον άρτο λιχουδιά, εξαιτίας της ελάχιστης ζάχαρης που περιείχε, τις εποχές που η ζάχαρη εθεωρείτο είδος πολυτελείας. Η λιχουδιά αυτή όταν... μονόπεφτε (καλή ώρα, όπως στη φωτογραφία) και δε μπορούσε να καταναλωθεί όλη φρέσκια, γινόταν ένα νόστιμο παξιμάδι. Το συγκεκριμένο παξιμάδι απολάμβαναν οι παλιοί να βουτάνε μέσα στον καφέ τους. Τα δε παιδιά στο γάλα τους...

www.voltarakia.gr