Οι νεότεροι δε γνωρίζουμε καν ότι το φαγητό αυτό υπάρχει. Οι παλαιότεροι, όμως, κάθε χρόνο την παραμονή των Φώτων στην Κρήτη έτρωγαν μόνο αυτό. Πρόκειται για τα φωτοκόλλυβα, ένα υπέροχο έδεσμα με διάφορα όσπρια ανακατεμένα και βρασμένα μαζί...

Η παραμονή των Φώτων είναι μεγάλη νηστεία για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Οι πιστοί δεν πρέπει να τρώνε ούτε λάδι, προκειμένου να μπορούν την επόμενη μέρα να πιουν αγιασμό. Έβαζαν, λοιπόν, σε μια μεγάλη κατσαρόλα, ότι τους βρισκόταν σε σπορικά (δηλαδή ότι έσπερναν οι άνθρωποι παλιά: Φασόλια, ρεβίθια, φακές, κουκιά, φάβα κ.α.

Τα έβραζαν και τα έτρωγαν αλάδωτα, ενώ μ' αυτά τάιζαν και τα ζώα τους εκείνη τη μέρα. Τάιζαν και τα ζώα, γιατί κατά την παράδοση, το βράδυ εκείνο είναι ανοιχτοί οι ουρανοί και τα ζώα έχουν ανθρώπινη λαλιά. Με τον τρόπο αυτό θεωρούσαν οι άνθρωποι πως καλόπιαναν τα ζώα τους κι εκείνα δεν θα έκαναν παράπονα στο θεό ότι δεν τα περιποιούνται...

Μαρτυρία από το Πισκοκέφαλο Σητείας...

Η κ. Μαρία θυμάται: "Μέχρι και την δεκαετία του 1970 η μακαρίτισσα η θεία μου Ειρήνη ετοίμαζε τα παλικάρια για τα βόδια μας. Μας έλεγε ότι μιλούσαν εκείνο το βράδυ και τα έφερνε από το στάβλο μέσα στην αυλή μέχρι την πόρτα του σπιτιού μας. Αυτά συνέβαιναν στο Πισκοκεφαλο της Σητείας"...

Τα Φωτοκόλλυβα, λέγονται επίσης ψαροκόλλυβα και παλικάρια, ανάλογα με το μέρος της Κρήτης στο οποίο βρισκόμαστε.

Σύμφωνα με τη μαρτυρία της Φλώρας Παπουτσάκη, στην Γέργερη της Κρήτης τα έλεγαν ψαροκόλλυβα. Έτρωγαν οι άνθρωποι, τάιζαν και τα ζώα τους, αλλά και τα "πτηνά τ' ουρανού. Η κ. Παπουτσάκη θυμάται τη συγχωρεμένη τη γιαγιά της να πετάει στο δώμα ψαροκόλλυβα για να φάνε τα πουλιά...

Είχαν, βλέπουμε, μεγάλη σοφία οι άνθρωποι παλιά. Σεβόταν όλα τα πλάσματα της γης, είτε τα είχαν ανάγκη, είτε όχι και χωρίς να έχουν διδαχθεί τη σημασία της βιοποικιλλότητας...

Μαρτυρία από το Οροπέδιο Λασιθίου...

Τα πουλιά τα τάιζαν απαραιτήτως με παλικάρια (έτσι τα έλεγαν εκεί) και στο Οροπέδιο Λασιθίου... Η κ. Πόπη Σπανάκη θυμάται την αδερφή της, να την σηκώνει για να φτάσει στην ταράτσα να τους τα πετάξει, μα θυμάται και τι πάθαινε όποιος τολμούσε να παραφυλάξει, προκειμένου ν' ακούσει τι έλεγαν τα οζά, που αποκτούσαν εκείνη τη βραδιά ανθρώπινη μιλιά...

Η κ. Σπανάκη αναφέρει: "Τα ψήναμε την παραμονή των φώτων και τα λέμε "παληκάρια" στο Οροπέδιο. Τρώγαμε εμείς και δίδαμε στα οζά (κυρίως στα βούγια απαραιτήτως και στα πουλιά στη ταράτσα που με σήκωνε η αδερφή μου για να φτάνω να τους τα πετάξω. Ήταν μια ξεχωριστή βραδυά, γιατί μιλούσανε τα βούγια και δεν έπρεπε να ακούσει κανένας ίντα λένε γιατί θα γινότανε 'κουτσούρι' επί τόπου".

Η πρώτη φορά που φάγαμε φωτοκόλλυβα...

Τα φωτοκόλλυβα είχαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε στο 5ο φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας και ήταν πεντανόστιμα και χορταστικά. Είχαν μαγειρευτεί από την Καδιανή Πελαντάκη και τη Μαρία Κορωνάκη για λογαριασμό του Πολιτιστικού Συλλόγου Κρύας Βρύσης Ρεθύμνου.

www.voltarakia.gr

Φωτογραφία από ψαροκόλυβα, ενώ βράζονταν στο 5ο Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας.

Σημείωση: Αν σας αρέσουν τα ξεχασμένα φαγητά και η διατροφική κουλτούρα της Κρήτης ελάτε στην παρέα μας. Αν δεν έχετε ήδη κάνει, κάντε like στη σελίδα μας στο facebook ή ακολουθήστε μας στο instagram κι εμείς θα σας ακολουθήσουμε πίσω.