Κάποτε οι άνθρωποι στην Κρήτη για να φάνε ψωμί, έπρεπε πρώτα να ζυμώσουν. Κι επειδή δεν επρόκειτο για καμιά διαδικασία εύκολη που μπορούσε να γίνεται κάθε 2-3 μέρες, έφτιαχναν μαζεμένες μεγάλες ποσότητες ψωμιού. Κρατούσαν όσο υπολόγιζαν πως θα προλάβουν να φάνε φρέσκο, και το υπόλοιπο το έκαναν ντάκο, παξιμάδι δηλαδή, που δεν κινδύνευε να χαλάσει. Κάθε μεσημέρι μαζί με το φαγητό, όσοι ήθελαν ψωμί, έβρεχαν ένα ντάκο (αν είχαν!) και τον έτρωγαν.

Τα χρόνια πέρασαν και κάθε γειτονιά απέκτησε το φούρνο της. Οι γειτονιές των πόλεων απέκτησαν αρτοζαχαροπλαστεία στα οποία μπορεί να βρει κανείς τα πάντα, εκτός από τους πεντανόστιμους σπιτικούς ντάκους του παρελθόντος μας.

Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη στον Άγιο Κωνσταντίνο Λασιθίου την ημέρα παραδοσιακής παραγωγής κρητικού ντάκου από οικογένεια του χωριού.

Με την αφορμή αυτή, φιλοξενούμε μαρτυρία της Πόπης Κασσωτάκη-Ψαρουδάκη: "Στα περασμένα χρόνια (1950-1970) το μεγαλύτερο μέρος των οικογενειών του Αγίου Κωνσταντίνου ζύμωνε, φούρνιζε και ξεφούρνιζε στην αυλή του Ανδρέα Σταυρακάκη. Φουρναρισσα, αν και ανήμπορη με δυσκολία στην κίνηση, η Ελένη Σταυρακάκη. Ολόκληρη τελετουργία η όλη διαδικασία, από την παραλαβή του προζυμιού την παραμονή μέχρι την ολοκλήρωση των ντάκων 2 μέρες μετά. Αυτό όμως που έχει τη μεγαλύτερη σημασία ήταν η κοινωνική αλληλεγγύη των χρόνων εκείνων. Η αμοιβή της φουρνάρισσας, για την προσφορά της ίδιας, του σπιτιού μέσα κι έξω και του φούρνου, ήταν δυο φρέσκα καρβέλια ψωμί. Κρίμα που δεν υπάρχουν φωτογραφίες"...

www.voltarakia.gr