Μερικές δεκαετίες πριν τα βελάνια τα διεκδικούσαν πολλοί: Οι βοσκοί γιατί τα έδιναν τροφή στα ζώα τους. Οι αγρότες για τα οικόσιτα γουρούνια τους. Οι βυρσοδέψες γιατί μ' αυτά χρωμάτιζαν τα δέρματά τους. Τα πιο φτωχά στρώματα που τα άλεθαν στο χειρόμηλο και τα έκαναν αλεύρι! Το καλύτερο απ' όλα, όμως, είναι πως τα έτρωγαν και τα παιδιά: Όπως τα χαρούπια ήταν οι σοκολάτες των παπούδων μας, έτσι και τα βελάνια ήταν τα κάστανά τους!

Απίστευτα πράγματα, όμως, αληθινά, τα οποία προκύπτουν από τις μαρτυρίες των παλιότερων. Τις μαρτυρίες αυτές για τα βελάνια έχει καταγράψει ο λαογράφος Γεώργιος Χουστουλάκης, ο οποίος αναφέρει:

"Πολλά πράγματα μοιάζουν απίστευτα σήμερα ή τουλάχιστον φαίνονται να έρχονται από το απώτερο μακρινό παρελθόν! Εκτός των χαρούπιών, που φουρνισμένα ήταν οι σοκολάτες των παιδιών τότε, από το παιδικό μενού, δεν έλειπαν και τα βελάνια! Τα βελάνια ήταν σαφώς τα κάστανα των παππούδων μας! Το εύλογο ερώτημα είναι, μα πώς τα τρώγανε, που είναι πολύ στυφά;

Σύμφωνα με τον κ. Μύρο Μαραγκάκη, πάντως, τελικά, δεν ήταν τόσο στυφά! Πες από τη μια η πείνα της εποχής, πες από την άλλη πως έτρωγαν τα μεγάλα ήμερα βελάνια, τα οποία έψηναν στη χόβολη, όπως ακριβώς και τα κάστανα!

Δηλαδή, τα έβρεχαν στο νερό, έκοβαν ένα κομμάτι στην άκρη για να μην σκάνε, και στη συνέχεια τα παραχώνανε στη στάχτη της παρασιάς, κι από πάνω έβαζαν κάρβουνα. Τα παιδιά από την πείνα τους, όχι μονάχα τα τρώγανε, αλλά τους φαινόταν και πολύ νόστιμα! Αυτό γινόταν ενίοτε και στα χωράφια. Άναβαν μια φωτιά, έκαναν κάρβουνα και έψηναν τα βελάνια για να τα φάνε να μη γουργουρίζει η κοιλιά τους.

Πολλά παιδιά τότε αρέσκονταν να βγάζουν το καπάκι από το βελάνι να το βάζουν σε όλα τα δάχτυλα σαν δαχτυλίθρες! Κάποιες φορές δε, έφερναν στο σπίτι το πιό μεγάλο βελάνι με μικρό κοτσάνι, που το χρησιμοποιούσαν ως σβούρα! Πολύ περισσότερο αυτό γινόταν στην γερμανική κατοχή.

Πάντα ξεδιάλεγαν τα πιο μεγάλα βελάνια, γιατί αυτά ήταν πιο νόστιμα, εκτός από χορταστικά! Με το ψήσιμο, λένε, έφευγε η στυφάδα τους. Σπάνια έτρωγαν κοινά βελανίδια, γιατί ήταν πολύ στυφά, όμως τα παιδιά τότε, γνώριζαν τα μεγάλα ήμερα δένδρα πού βρίσκονται και πήγαιναν εκεί και τα προμήθευαν.

Περιζήτος μεζές!

Πρέπει να πούμε εδώ, πως τα βελάνια τα κυνήγαγαν πολλοί!

* Τα κυνήγαγαν οι βοσκοί, γιατί τα έδιναν τροφή στα ζώα τους.
* Τα κοινήγαγαν οι αγρότες και τα πήγαιναν στο σπίτι για τα γουρούνια, τα οποία ήταν σπουδαία τροφή!
* Τα κυνήγαγαν οι βυρσοδέψες, γιατί τα έβραζαν και έβαφαν τα δέρματά τους. Κάποιοι λένε πως το ίδιο έκαναν και με τα κυπαρισσόμηλα!
* Τα βελάνια τα κυνήγαγαν δε και τα πιο φτωχά στρώματα που δεν είχαν ψωμί να φάνε. Τα φούρνιζαν οι μανάδες, και τα άλεθαν στο χειρόμηλο για να τα κάμουν αλεύρι.
Από αυτό το αλεύρι έκαναν ένα είδος ψωμιού, και το έτρωγαν στην οικογένεια, για να ξεγελάνε την πείνα τους!

Σήμερα κανείς δεν ασχολείται πλέον με βελανίδια, παρά μονάχα τα πρόβατα του βοσκού, που όταν περάσουν κάτω από πρίνους, κατσοπρίνια, δεν χάνουν την ευκαιρία να φάνε κάμποσα, και ας μην ξεχνάμε πως τουλάχιστον, αν μη τι άλλο, είναι σπουδαία θρεπτική τροφή για όλους".

www.voltarakia.gr

Φωτογραφία και ιδέα για το κείμενο: Γιώργος Χουστουλάκης

Σημείωση: Αν σας αρέσουν οι ιστορίες από το παρελθόν της Κρήτης ελάτε στην παρέα μας. Αν δεν έχετε ήδη κάνει, κάντε like στη σελίδα μας στο facebook ή ακολουθήστε μας στο instagram κι εμείς θα σας ακολουθήσουμε πίσω.