Ακονιζά: Φόβος και τρόμος για ψείρες και ψύλλους

Ένα από τα πιο υποτιμημένα φυτά της Κρήτης είναι η Ακονιζά (Ditrichia viscose). Οι άνθρωποι παλιά έβαζαν κλαδιά από Ακονιζά στα κοτέτσια τους και οι ψείρες εξαφανίζονταν. Με ανθισμένα κλαδιά ακονιζάς εξαφανίζονται κι οι ψύλλοι από τους στάβλους, ενώ υπάρχουν και μαρτυρίες σύμφωνα με τις οποίες η ακονιζά είναι ικανή να κρατήσει φίδια και σαμιαμίθια μακριά!

Το εντυπωσιακό είναι πως τις ιδιότητες αυτές της ακονιζάς, τις οποίες οι σύγχρονοι άνθρωποι στην πλειονότητά μας αγνοούμε, τις γνωρίζουν... τα πουλιά! Επιστημονική μελέτη αναφέρει πως στο πάρκο Florestal de Monsanto της Λισσαβώνας, έχει καταγράψει τα πουλιά να χρησιμοποιούν φύλλα ακονιζάς στις φωλιές τους για να προφυλαχθούν από τις ψείρες.

Σε αποθήκες και κήπους...

Το φυτό ακονιζά είναι αειθαλής πολυετής θάμνος με ευρεία εξάπλωση στην περιοχή της Μεσογείου. Έχει αντιβακτηριδιακές, αντιμυκητιακές, θερμαντικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες. Όλες αυτές είναι που κρατούν ανεπιθύμητα έντομα και ζωύφια μακριά, όμως, αντιλαμβανόμαστε πως κάτι τέτοιο δεν είναι επιθυμητό μόνο σε στάβλους και κοτέτσια... Και στις αποθήκες μας είναι κάτι που χρειάζεται... Και στους κήπους μας...

Στις αποθήκες παλιά η ακονιζά ήταν απαραίτητη προκειμένου να προφυλάσσεται το σιτάρι στα τσουβάλια από τυχόν... εισβολείς, ενώ οι παλιοί θυμούνται τις μανάδες τους να βάζουν κάτω από τα στρώματα στεφάνια από ακονιζά, προκειμένου να μην πιάνουν ψύλλους. Στους κήπους ήταν επίσης απαραίτητη. Έχει αποδειχτεί πως ως συν-καλλιέργεια, προφυλάσσει τις παραγωγές από απειλητικά επιζήμια έντομα, χωρίς να διώχνει τα ωφέλιμα! Μεγάλο πράγμα...

Στην Κρήτη τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε έξαρση των ψύλλων. Από τους κήπους μεταφέρονταν μέσα στα σπίτια και έβλεπαν και πάθαιναν οι άνθρωποι μέχρι να τους ξεβγάλουν. Υπάρχουν πολλές πονεμένες ιστορίες οικογενειών που δαπάνησαν τεράστια ποσά σε απολυμάνσεις χωρίς πάντα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Όλα αυτά θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί, αν απλά στον κήπο μας μαζί με τα υπόλοιπα φυτά, υπήρχε και μπόλικη ακονιζά!

Βλέπουμε, λοιπόν, για άλλη μια φορά πως στην φύση υπάρχουν εχθροί για τους εχθρούς μας! Κρίμα δεν είναι εμείς να παραμένουμε στα χημικά;

Στη λαϊκή ιατρική...

Ένα τέτοιο φυτό δε θα μπορούσε παρά να έχει περίοπτη θέση στη λαϊκή ιατρική! Η ακονιζά χρησιμοποιείται για την επούλωση δερματικών παθήσεων, την απαλλαγή από την φαγούρα και την ψωρίαση. Είναι διουρητική, ενώ παλιά τη χρησιμοποιούσαν ως βοηθητικό στη θεραπεία της φυματίωσης.

Στη φύση αποτελεί μέρος της διατροφής της καρδερίνας, ενώ δίνει πράσινο χρώμα στα νήματα.

Στη μελισσοκομία

Η Ακονιζιά είναι εξαιρετικής σημασίας μελισσοκομικό φυτό, αφού με τη χρήση της, χάρη στη δραστική της ουσία, το κοστικό οξύ (costicacid, Ca), απαλλάσσονται οι μελισσοκόμοι από το απειλητικό για το μελίσσι τους ακάρι "Βαρρόα", χωρίς βλαβερές επιπτώσεις στις μέλισσες. Οι παλιοί μελισσοκόμοι έβαζαν πάνω από τις κυψέλες στεφάνια από ακονιζά, ακριβώς για το σκοπό αυτό... Άλλοι πάλι έβαζαν κατά καιρούς ξεραμένη ακονιζά στο καπνιστήρι για τον ίδιο λόγο.

Πριν χρόνια ως μεταπτυχιακός φοιτητής του Πανεπιστημίου Κρήτης ο Δ. Ισαακίδης (σε συνεργασία με τον καθηγητή Οργανικής Χημείας Χ. Κατερινόπουλο και την μεταπτυχιακή φοιτήτρια Καλλιόπη Σοφού) συγκέντρωσαν δείγματα ακονιζάς από 5 διαφορετικές περιοχές της Κρήτης. Μετά από ξήρανση και κατεργασία του φυτού με αιθανόλη, απομονώθηκαν τρείς ομάδες συστατικών από τις οποίες μία βρέθηκε να έχει την μέγιστη επιλεκτική τοξικότητα επί ζωντανών βαρρόα, τα οποία σκοτώνει σε ποσοστό 98%!